യാത്ര-വിനോദ സഞ്ചാര മേഖലയിലെ പ്രമുഖ സ്ഥാപനമായ ഫോർഡോസ് ട്രാവലിന്റെ 'ഫോർഡോസ് നോ ലിസ്റ്റ് 2025' പട്ടികയിൽ കേരളവും. 2025ൽ വിനോദ സഞ്ചാരികളും, യാത്രികരും വേണ്ടെന്നു വെക്കാനിടയുള്ള 15 ഡെസ്റ്റിനേഷനുകളുടെ പട്ടികയിലാണ് കേരളവും ഉൾപ്പെടുന്നത്. അമിത ടൂറിസവും, പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങളുമാണ് കേരളത്തിന് തിരിച്ചടിയായി മാറിയത്. എല്ലാ വർഷവും ഫോർഡോസ് നോ ലിസ്റ്റ് പട്ടിക പുറത്തിറക്കുന്നു. 1930കൾ മുതൽ ട്രാവൽ, ടൂറിസം മേഖലയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന പ്രസിദ്ധീകരണമാണ് ഫോർഡോർസ് ട്രാവൽ.

ജനപ്രിയ ടൂറിസ്റ്റു കേന്ദ്രങ്ങളും, യാത്ര സ്ഥലങ്ങളും സുസ്ഥിരമല്ലാതായി മാറുന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള മുന്നറിയിപ്പ് എന്ന നിലയിലാണ് 'നോ ലിസ്റ്റ്' റിപ്പോർട്ട് വിഭാവന ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്. സ്ഥിരമായി വീഴ്ച വരുത്തുന്നവർ, പുതുതായി പട്ടികയിൽ വരുന്നവർ എന്നീ രണ്ടു വിഭാഗങ്ങളായാണ് ലിസ്റ്റ് തയ്യാറാക്കുന്നത്. അതിൽ പുതുതായി പട്ടികയിൽ വന്ന വിഭാഗത്തിലാണ് കേരളം ഇടം പിടിച്ചത്.

ഇന്തോനേഷ്യയിലെ ബാലി, തദ്ദേശ ജനതയുടെ എതിർപ്പുകൾ രൂക്ഷമായ യൂറോപ്പിലെ ചില പ്രദേശങ്ങൾ, തായ്‌ലൻഡിലെ കോഹ് സമുയി, എവറസ്റ്റ് കൊടുമുടി എന്നിവയാണ് സ്ഥിരമായി വീഴ്ച വരുത്തുന്ന ഇടങ്ങളായി നോ ലിസ്റ്റ് 2025 പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത്.

ഇറ്റലിയിലെ സിസിലിയിലെ അഗ്രിഗേന്റോ (Agrigento) ബ്രിട്ടീഷ് വിർജിൻ ഐലൻഡ്സ്, കേരളം, ജപ്പാനിലെ ക്യോട്ടോ, ടോക്യോ, മെക്സിക്കോയിലെ ഒയക്സക്ക (Oaxaca), സ്കോട്ലൻഡ് നോർത്ത് കോസ്റ്റ് എന്നിവയാണ്  നോ ലിസ്റ്റ് 2025ൽ പുതുതായി ഇടം പിടിച്ച സ്ഥലങ്ങൾ.

^{REPRESENTATIVE IMAGE | WIKI COMMONS}
"നോ ലിസ്റ്റിൽ ഇടം നേടിയ പ്രദേശങ്ങൾ (ഡെസ്റ്റിനേഷൻസ്) അവയ്ക്ക് ലഭിക്കുന്ന പ്രശസ്തിക്കും, ആരാധനക്കും തികച്ചും അർഹരാണെന്നും" എന്നാൽ അവ "അഭിമുഖീകരിക്കുന്ന എണ്ണമറ്റ വെല്ലുവിളികൾ യഥാർഥവും അടിയന്തിരവുമാണെന്നും" റിപ്പോർട്ട് ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നു. "യാത്രാ ബഹിഷ്കരണത്തിനായി ഫോഡേഴ്സ് വാദിക്കുന്നില്ല," എന്ന് പറയുന്ന റിപ്പോർട്ട് എന്നാൽ പ്രശ്നം ശമിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ആദ്യപടിയായി ലിസ്റ്റിനെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു. "ഭൂമിയിലും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളിലും ടൂറിസം, സുസ്ഥിരമല്ലാത്ത സമ്മർദ്ദം ചെലുത്തുന്നത് ഉയർത്തിക്കാട്ടാൻ നോ ലിസ്റ്റ് സഹായിക്കുന്നു. ഈ സമ്മർദ്ദങ്ങളെ അഭിസംബോധന ചെയ്യേണ്ടതുണ്ട്. അതുവഴി, ലോകത്തിലെ പ്രിയപ്പെട്ട ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് അടുത്ത തലമുറയിലും അങ്ങനെ തുടരാൻ കഴിയും:, റിപ്പോർട്ട് പറയുന്നു.

ടൂറിസത്തിൽ സംഭവിച്ച കുതിച്ചുച്ചാട്ടം കേരളത്തിലെ പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങളുടെ ആഘാതം വർദ്ധിപ്പിച്ചതായി റിപ്പോർട്ട് രേഖപ്പെടുത്തുന്നു. ജലപ്രവാഹത്തെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും, മണ്ണിടിച്ചിൽ അപകടസാധ്യത വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്ത പ്രദേശങ്ങളിലാണ് ആഘാതം രൂക്ഷമായത്. അനിയന്ത്രിതവും സുസ്ഥിരമല്ലാത്തതുമായ വികസനം സംസ്ഥാനത്തെ വിവിധ ജനവിഭാഗങ്ങൾക്കും, ആവാസവ്യവസ്ഥകൾക്കും ഹാനികരമാണെന്ന് മുന്നറിയിപ്പ് നൽകുന്ന 'നോ ലിസ്റ്റ്' 2025ൽ കേരളത്തെ പരാമർശിക്കുന്ന പ്രസക്ത ഭാഗങ്ങൾ.

"ദൈവത്തിന്റെ സ്വന്തം നാട്" എന്ന് പലപ്പോഴും വിളിക്കപ്പെടുന്ന കേരളം വളരെക്കാലമായി ഇന്ത്യയുടെ ഉഷ്ണമേഖലാ മനോഹാരിതയുടെ പ്രതീകമാണ്. തെങ്ങിൻതോപ്പുകളുടെ അരികിലുള്ള ബീച്ചുകളും തിളങ്ങുന്ന കായൽ പ്രദേശങ്ങളും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള യാത്രക്കാരെ ആകർഷിക്കുന്നു. 2023ൽ 21.8 ദശലക്ഷം ആഭ്യന്തര വിനോദ സഞ്ചാരികളെയും 6,49,057 അന്താരാഷ്ട്ര സന്ദർശകരെയും സംസ്ഥാനം സ്വാഗതം ചെയ്തു. ഇത് കേരളത്തിന്റെ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥയ്ക്ക് ഒരു അനുഗ്രഹമാണെന്നതിൽ സംശയമില്ലെങ്കിലും (ടൂറിസം നിലവിൽ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ജിഡിപിയുടെ 10% സംഭാവന ചെയ്യുന്നു),  ഈ ദക്ഷിണേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനത്തെ ഇത് ബാധിക്കാൻ തുടങ്ങി.

^{REPRESENTATIVE IMAGE | WIKI COMMONS}
പ്രാദേശിക സർക്കാരുകൾ ടൂറിസം തന്ത്രങ്ങളുടെ വിശാലവും ആശയക്കുഴപ്പമുണ്ടാക്കുന്നതുമായ സമീപനം സ്വീകരിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് പരിസ്ഥിതി പ്രവർത്തകൻ ശ്രീധർ രാധാകൃഷ്ണൻ ഫോഡറിനോട് പറയുന്നു. "സർക്കാർ അന്ധമായ പ്രമോഷണൽ തിരക്കിലാണെന്ന് തോന്നുന്നു, ടൂറിസത്തിന്റെ വളർച്ചയിൽ ഒരു നിയന്ത്രണവും ഉള്ളതായി തോന്നുന്നില്ല. ഇത് ഇപ്പോൾ ഒരു വിനാശകരമായ സാഹചര്യമാണ്."

ഈ മേൽനോട്ടത്തിന്റെ അഭാവം മാരകമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾക്ക് കാരണമായി. ജൂലൈയിൽ മുണ്ടക്കൈ, ചൂരൽമല ഗ്രാമങ്ങളിലുണ്ടായ ഉരുൾപൊട്ടലിൽ 400 ലധികം പേർ മരിച്ചിരുന്നു. അമിതവികസനം മൂലം പാരിസ്ഥിതിക തകർച്ച നേരിടുന്ന പ്രദേശത്താണ് ദുരന്തമുണ്ടായത്. കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിൽ നിരവധി സർക്കാർ റിപ്പോർട്ടുകൾ ഈ അപകടങ്ങളെക്കുറിച്ച് മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും പലപ്പോഴും അവഗണിക്കപ്പെട്ടു. 2015 നും 2022 നും ഇടയിൽ ഇന്ത്യയിൽ ഉണ്ടായ 3,782 ഉരുൾപൊട്ടലുകളിൽ 60 ശതമാനവും കേരളത്തിലാണ് സംഭവിച്ചത്.

"സാഹസിക സംരംഭങ്ങൾ, ഗ്ലാസ് പാലങ്ങൾ, ഹോംസ്റ്റേകൾ, മറ്റ് റിസോർട്ട് സംരംഭങ്ങൾ എന്നിവയിലൂടെ ഇക്കോ ടൂറിസത്തിന്റെ മറവിൽ മുണ്ടക്കൈയിലും സമീപ ഗ്രാമങ്ങളിലും കഴിഞ്ഞ അഞ്ച് വർഷത്തിനുള്ളിൽ ദ്രുതഗതിയിലുള്ള ടൂറിസം വിപുലീകരണം ഉണ്ടായി," ശ്രീധർ  പറഞ്ഞു. "ഉരുൾപൊട്ടൽ സാധ്യതയുള്ള മേഖലയും പരിസ്ഥിതി ലോല പ്രദേശവുമായ സ്ഥലത്താണ് ഈ വിപുലീകരണം നടന്നത്. സെൻസിറ്റീവ് സോണുകളിൽ നിർമ്മാണത്തിന് യാതൊരു നിയന്ത്രണവുമില്ല എന്നതിനൊപ്പം ഇവിടെ അമിത  ടൂറിസം ഉണ്ടെന്ന് വ്യക്തമാണ്. ഇത് മണ്ണിടിച്ചിൽ സാധ്യത കൂടുതൽ വഷളാക്കി, പ്രത്യേകിച്ചും അത്തരം സെൻസിറ്റീവ് പ്രദേശങ്ങളിലെ മനുഷ്യ ഇടപെടലിന്റെ തീവ്രത.

^{REPRESENTATIVE IMAGE | WIKI COMMONS}
ഏറ്റവും പുതിയ ദുരന്തത്തിന് മൂന്നാഴ്ച മുമ്പ്, കേരളത്തിന്റെ ടൂറിസം മന്ത്രി പി എ മുഹമ്മദ് റിയാസ് കേരളത്തിലെ പ്രദേശങ്ങൾ "കൈകാര്യം ചെയ്യാൻ കഴിയുന്നതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ ആളുകളുടെ വരവിനെ നേരിടുന്നു. ഇത് അമിത ടൂറിസം പ്രശ്നം നേരിടുന്ന ഒരു സ്ഥലത്തിന്റെ മികച്ച ഉദാഹരണമാണ്" എന്ന് സമ്മതിച്ചു.

"ടൂറിസം ഒരു പ്രാദേശിക ഇൻഫ്രാസ്ട്രക്ചർ കുതിച്ചുചാട്ടത്തിന് കാരണമായി, പക്ഷേ നിയന്ത്രണങ്ങളില്ലാതെ, ഇത് പരിസ്ഥിതിയെ മാത്രമല്ല, ഉപജീവനത്തിനായി കൃഷിയെ ആശ്രയിക്കുന്ന തദ്ദേശവാസികളുടെ ജീവിത നിലവാരത്തെ ബാധിക്കാൻ തുടങ്ങി," ശ്രീധർ രാധാകൃഷ്ണൻ പറയുന്നു. "ഇത്തരത്തിലുള്ള ടൂറിസം വിപുലീകരണത്തിലൂടെ കർഷകർക്ക് വലിയ നേട്ടമൊന്നും ലഭിക്കുന്നില്ല."

കേരളത്തിന്റെ കായൽ ടൂറിസത്തിന്റെ നട്ടെല്ലായ വേമ്പനാട് കായൽ, വെള്ളപ്പൊക്കം, അനധികൃത നിർമ്മാണങ്ങൾ, വർദ്ധിച്ചതും അനിയന്ത്രിതവുമായ ടൂറിസം എന്നിവ കാരണം ചുരുങ്ങുകയാണ്. റാംസർ സൈറ്റ് (അന്താരാഷ്ട്ര പ്രാധാന്യമുള്ള തണ്ണീർത്തടങ്ങൾ), ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ തണ്ണീർത്തട ആവാസ വ്യവസ്ഥകളിലൊന്നായി അടയാളപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ള ഈ തടാകത്തിന്റെ ആരോഗ്യം ഹൗസ് ബോട്ടുകളുടെയും, റിസോർട്ടുകളുടെയും അമിതവ്യാപനം മൂലം കൂടുതൽ ഭീഷണിയിലാണ്. "ഒരുകാലത്ത് ബാർജുകളിൽ വേരൂന്നിയ പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ ആശയമായിരുന്ന ഹൗസ് ബോട്ടുകൾ ഇപ്പോൾ ഒരു വലിയ വാണിജ്യ-വ്യവസായമായി വികസിച്ചു. അനിയന്ത്രിതമായ വളർച്ച പാരിസ്ഥിതിക തകർച്ചയിലേക്ക് നയിക്കുന്നു," ശ്രീധർ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നു.

മിക്ക ഹൗസ് ബോട്ടുകളിൽ നിന്നുമുള്ള മലിനജലവും, മാലിന്യവും നേരിട്ട് തടാകത്തിലേക്ക് പുറന്തള്ളുകയും മലിനീകരണ തോത് വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും ജലജീവികളെ ദോഷകരമായി ബാധിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മത്സ്യ ഇനങ്ങൾ കുറയുകയും ജല ആവാസവ്യവസ്ഥയുടെ ആരോഗ്യം മോശമാവുകയും ചെയ്തു. ഹൗസ് ബോട്ടുകൾ ബയോ ടോയ്ലറ്റുകൾ ഉപയോഗിക്കണമെന്ന് നിർബന്ധമാക്കിയിട്ടും, അതിന്റെ നടപ്പിലാക്കൽ അപര്യാപ്തമാണ്, ഇത് അനുചിതമായി പരിപാലിക്കുന്ന ബോട്ടുകളിൽ നിന്നുള്ള മലിനീകരണത്തിനും, എഞ്ചിനുകളിൽ നിന്നുള്ള ചോർച്ചയ്ക്കും കാരണമാകുന്നു; കേരളത്തിലെ മനോഹരമായ ജലപാതകളിലെ കായൽ ടൂറിസത്തിന്റെ സുസ്ഥിരത തന്നെ ചോദ്യം ചെയ്യപ്പെടുന്നു.

^{REPRESENTATIVE IMAGE | WIKI COMMONS}
വേമ്പനാട്ടിന്റെ തുടർച്ചയായ നാശം എട്ട് ദശലക്ഷത്തിലധികം ആളുകളുടെ ജീവിതത്തെയും, ഉപജീവനത്തെയും പ്രതികൂലമായി ബാധിക്കുന്നുവെന്ന് കേരള ഫിഷറീസ് സമുദ്ര പഠന സർവകലാശാലയ്ക്ക് കീഴിലുള്ള സെന്റർ ഫോർ അക്വാട്ടിക് റിസോഴ്സ് മാനേജ്മെന്റ് ആൻഡ് കൺസർവേഷൻ നടത്തിയ വിശദമായ പഠനത്തിലും കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്.

വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പാരിസ്ഥിതിക ആശങ്കകളുടെ വെളിച്ചത്തിൽ, "മാലിന്യ മുക്തം നവകേരളം" കാമ്പയിന്റെ ഭാഗമായി "ഗ്രീൻ ടൂറിസം ഡെസ്റ്റിനേഷനുകൾ" ഉൾപ്പെടെ നിരവധി സംരംഭങ്ങൾക്ക് കേരളം തുടക്കമിട്ടു. ടൂറിസം, വനം വകുപ്പുകളുമായി സഹകരിച്ച്  2025 മാർച്ച് 30 നകം വൃത്തിയുള്ളതും ആരോഗ്യകരവുമായ സംസ്ഥാനം സൃഷ്ടിക്കുക എന്ന വിശാല ലക്ഷ്യത്തോടെ 25 വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ രീതികൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയാണ് പദ്ധതിയുടെ ലക്ഷ്യം. പക്ഷേ, അമിത ടൂറിസവും അനിയന്ത്രിതമായ വികസനവും മൂലമുണ്ടാകുന്ന പാരിസ്ഥിതിക നാശത്തെ ഫലപ്രദമായി മാറ്റുന്നതിന് ഈ നടപടികൾ എത്രത്തോളം സഹായിക്കുമെന്ന് ഇതുവരെ നിർണ്ണയിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല", റിപ്പോർട്ട് പറയുന്നു.